انار سرقتی داستان خلق یک شاهکار دنیای بونسای است که توسط جان ناکا و همسرش در طی بیش از ۲۷ سال پرورش پیدا کرد و سپس در سال ۱۹۹۰ به مجموعه‌ی بونسای آمریکای شمالی در باغ گیاهشناسی ملی، واشنگتن دی‌سی اهدا شد.
جان یوشیو ناکا استاد فقید و بزرگ بونسای ژاپنی تبار در سال ۱۹۱۴ متولد شد و در سال ۲۰۰۴ درگذشت. جان ناکا خالق آثار ارزشمند زیادی بوده و کتابهای او لقب دایره المعارف بونسای را دارند.
سال ۱۹۶۰ توی کالیفرنیا آزادراه گلدن استیت در حال ساخته شدن بود. هزاران خانه قبل از اینکه باند آسفالت گذاشته شود باید از بین می‌رفت و تمام آن فضای سبز و محوطه‌سازی های زیبا هم با رفتن به زباله‌دانی به پایان می‌رسید و چیزی ازش باقی نمی‌ماند. اما اگر جان ناکا می‌توانست به آن کمک کند اینطور نمی‌شد. شاید می‌توانست تعدادی از گیاهان را از خطر نابودی نجات دهد.
پیش به سوی شکار پایه
جان و ایشیو کوگا یکی از اعضای اصلی انجمن بونسای نانپوکای، با هم به خیابان‌های متروکه آن منطقه رفتند تا متریال احتمالی بونسای یعنی درخت یا درختچه‌های که بشود به عنوان پایه برای تبدیل شدن به بونسای از آنها استفاده کرد را جستجو کنند. جلوی یک خانه قدیمی، دو طرف ساختمان چهارتا درخت انار جالب دیدند.
به طور معمول، همیشه انتظار داریم جان هنگام تصمیم‌گیری برای درآوردن درخت ریشه‌ها، حالت رشد، تیپر تنه و شاخه های آن را ارزیابی کند. اما این بار اینکار را نمی‌کند. و اتفاقا خیلی تصادفی با ده بیست سی چهل کردن هر درختی که شماره ۱۰۰ بهش افتاد همان را در می‌آورد و به خانه می‌برد.
غافلگیری حین کار
صبح زود روز بعد، جان و دوستش دوباره رفتند که به درآوردن باقی گنج‌های خود ادامه دهند. اما هنوز مشغول نشده بودن که یک ماشین سیاه و سفید گشت نزدیک‌‌‌شان توقف کرد و افسر نگهبان و راننده پیاده شدن و به سمت آنها آمدند و پرسیدند: آقایان اینجا مشغول چه کاری هستید ؟!
جان نگاهی کرد و دید که آن مردها عاقل و فهمیده بنظر می‌رسند. پس با خودش فکر کرد که صداقت بهترین سیاست است. حتی اگر در موقعیت سرقت از اموال گرفتار شده باشد. پس اعتراف کرد.
“صبح بخیر سرکار ما مجوزی نداریم، البته ما نمی‌دانستیم از چه کسی باید اجازه می‌گرفتیم وگرنه اینکار را می‌کردیم. ما میدانستیم احتمالا کارمان اشتباه است برای همین صبح زود آمدیم.”
افسر گشت از آنها نام، آدرس، شماره تلفن و آنچه را که قصد داشتند با دزدی خود انجام دهند را پرسید. بنابراین جان در مورد بونسای گفت: “من بونسایکار هستم، این هنر بسیار سرگرم کننده است. من آن را خیلی دوست دارم و می‌خواهم آنرا با دیگران به اشتراک بگذارم، بنابراین به دیگران آموزش می‌دهم. “
جان سوپرایز می‌شود
حالا تعجب جان را تصور کنید وقتی افسر گشت پاسخ می‌دهد: شما مربی هستید؟ من در مورد بونسای شنیده‌ام. عاشقشم. آیا انارهای بیشتری هم وجود دارد؟ من دوست دارم یکی را داشته باشم، سپس اضافه کرد که تمام این اموال متعلق به ایالت (دولت) است. شما قرار نیست چیزی از اینجا داشته باشید، اما من مطمئن هستم که شما تلاش سختی کرده‌اید تا درختان را بیرون بیاورید، بنابراین ممکن است بتوانید آن را برای خودتان نگه‌دارید. “
جان سپاسگزار مرد مهربان بود. قبل از رفتن به خانه هم، یک جفت درخت کوچک را برای افسر گشت درآورد.
به محض آوردن درخت به خانه، آلیس همسرش عاشق درخت شد، پس جان آن را به او داد.
آلیس آن را با مراقبت روزانه پرورش داد. برای چند سال اول، درخت اجازه پیدا کرد تا از شوک جابجای بیرون بیاید و بازیابی شود. آموزش این درخت در سال ۱۹۶۳ آغاز شد. جان قدم پیش گذاشت تا کارهای سنگین انجام دهد، البته همیشه با کمک و در حضور آلیس کار می‌کرد. فرم درخت در اصل بر اساس جوانه‌زنی آزاد بود، بنابراین جان تقریبا همه چیز بجز تنه جالب توجه آن را قطع کرد و شکل و فرمی تازه به آن داد.
در طول۲۷ سال آینده جان و آلیس برای توسعه یک شاهکار به صورت تیمی همکاری کردند.
و هنگامی که در سال ۱۹۹۰ زمان آن رسیده بود تا درختان بیشتری اهدا کنند برای قرار گرفتن در کنار گوشین در غرفه جان یوشیو ناکا از مجموعه‌ی بونسای آمریکای شمالی در باغ گیاهشناسی ملی، واشنگتن دی‌سی، این «انار سرقتی» برترین انتخاب برای این کار بود
مراحل تربیت درخت
اکنون مراحل تربیت این انار را که توسط جان ناکا در جلد دوم کتاب تکنیک‌های بونسای با تصاویر طراحی شده از درخت توسط خودش، آموزش داده شده را خواهید دید.
مطالب داخل کروشه [] جهت توضیحات تکمیلی توسط مترجم آورده شده و از متن اصلی کتاب نیست.
در تصاویر پایین مراحل تبدیل شدن به بونسای یک درخت انار دارای چندتنه بزرگ، که در باغ (زمین) رشد می‌کند را خواهید دید. تنه‌های (A) و (B) یک تنه تنومند را خواهند ساخت.
بعد از اولین درآورده‌شدن از زمین، در یک بستر رشددهنده (خاک حاصلخیز و زهکش‌دار) بکارید. تنه‌های (A) و (B) در همین بستر باید جدا شوند. جای زخم‌ها را با چسب هرس بپوشانید. (C) و (D) نقاط بعدی هستند که باید جدا شوند.
[این درخت قبلا از مکان دیگری آورده شده اگر درخت شما از ابتدا در باغ رشد کرده و می‌خواهید تبدیل به بونسای کنید توصیه می‌شود جهت تعلیم ریشه‌ها یکبار درخت را کامل از زمین دربیاورید سپس در خاک تازه و غنی از مواد غذایی و دارای بافت درشت و متخلخل بکارید.]
نقاط (C) و (D) را از نزدیک‌ترین جای ممکن به تنه، جدا کنید. حاصل آن، تنه‌ای به تدریج باریک شده و دارای تیپر می‌شود. اندازه پایین تنه (طوقه) ۲۷ اینچ تقریبا معادل ۶۸٫۵ سانتیمتر است. قسمت (G) را برای ایجاد رأس در آینده حفظ کنید. شاخه‌های (E) و (F) بخش‌های بعدی هستند که باید بروند.
[تیپر به حالت مخروطی و دوکی شکل تنه گفته می‌شود که در پایین‌ترین قسمت اندازه تنه بزرگ‌تر است و هر چه از پایین تنه به سمت بالا می‌رویم اندازه تنه به تدریج کمتر و باریک‌تر می‌شود.]
شاخه‌های (E) و (F) را برش نزنید، بلکه آنها را به سمت پایین بکشید و با ایجاد اثر پارگی بر تنه، آنها را بشکنید. این گونه جدا کردن ظاهر زخم را طبیعی‌تر می‌کند. حالا که آن دوتا شاخه رفته‌اند، تنه عظیم یک نمای واضح و تمیز پیدا کرده است.
با برش شاخه (G) رأس را کوتاه‌تر کنید. تمام شاخه‌های دیگر را به روش اجرا شده در (H) هرس کنید. این کار نمای مخروطی‌‌تر و دارای تیپر بیشتر به ظاهر کل درخت می‌دهد.
[منظور از روش H شاخه‌های که به سمت بالا رشد کرده‌اند را هرس کنید. اندازه شاخه‌های بالای درخت را کوتاه‌تر از شاخه‌های پایین نگه دارید. برش‌ها اریب و رو به سمت بیرون و در راس پشت درخت باشد]
همه شاخه‌ها را در حالیکه کوچک و قابل انعطاف هستند سیم‌بندی کنید. هیچ شاخه‌ای در جلو قرار نگیرد تا تنه‌ی نسبتا پیچ‌دار، بافت خشن و تنومند درخت را پنهان نکند. شاید در آینده تعدادی از شاخه‌های ثانویه را بتوان به جلو هدایت کرد، اما نه خیلی زیاد.
در بهار درخت را از زمین بیرون بیاوردید و در جعبه رشد (گلدان تعلیمی) بزرگ و عمیق بکارید.
[گلدان تعلیمی یا جعبه رشد و یا گلدان رشد به ظروفی گفته می‌شوند که درخت قبل از انتقال به گلدان اصلی بونسای، جهت تعلیم و پرورش و رسیدن به فرم و اندازه نهایی برای سالها در آن ظروف نگه‌داری می‌شود و معمولا از گلدان بونسای عمیق‌تر است.]
برای چندین سال آنرا هرس کنید و تعلیم دهید. انار نیاز دارد مرتبا و پیوسته هرس شود و رشد داده شود، دوباره رشد کند و هرس شود. اینکار ساختاری سالخورده و کهنسال به شاخه‌ها می‌دهد.
و اکنون اینگونه است.
این مقاله نسخه‌ی بازنویسی و کامل شده مقاله‌ای در بولتن بنیاد ملی بونسای NBF Bulletin و ترجمه‌ای متفاوت از نسخه انگلیسی تکنیک‌های بونسای جان یوشیو ناکا است، که در کانال هنر بونسای و باغبانی ترجمه و ارائه‌شده است.
استفاده از مطالب و محتوای سایت بونسایکار با درج لینک و ذکر منبع محدودیتی ندارد.